Hotel Van Eetvelde, meesterwerk van de art nouveau, opent zijn deuren

Hotel van Eetvelde is een echt pronkstuk van de art nouveau. Het was Victor Horta die dit beschermde Brusselse gebouw ontwierp. Net als drie andere panden van Horta (het Hortahuis, Hotel Tassel en Hotel Solvay) staat het sinds 2000 op de Unesco-werelderfgoedlijst.

Op maandag 15 mei 2023 werd op initiatief van Brussels staatssecretaris voor Erfgoed Pascal Smet en met de volledige steun van federaal minister bevoegd voor Beliris Karine Lalieux, minister-president Rudi Vervoort en Brussels minister voor het Imago van Brussel Sven Gatz een nieuwe belangrijke stap gezet in dit Jaar van de Art Nouveau. Hotel van Eetvelde wordt namelijk opengesteld voor het grote publiek. Het gebouw werd prachtig gerenoveerd naar haar oorspronkelijk ontwerp. Blikvanger is de prachtige glazen koepel.
​In het bureau Van Eetvelde, dat aan het Hotel Van Eetvelde grenst, werd vandaag “LAB·AN” ingehuldigd. De nieuwe promotie- en interpretatieruimte rond art nouveau van het Brussels Gewest.

De openstelling en restauratie van Hotel van Eetvelde sluiten aan bij het Jaar van de Art Nouveau 2023. Urban.brussels en visit.brussels organiseren dat evenement samen, onder toezicht van Paul Dujardin.

“Ik kan alleen maar blij zijn dat het herenhuis van Eetvelde - een parel van de art nouveau ontworpen door Victor Horta - net in het themajaar rond de Brusselse art nouveau voor het publiek wordt opengesteld! Dit prachtige gebouw vormt een aanvulling op het al rijke en gevarieerde culturele en erfgoedkundige aanbod van Brussel. Nu het ook toegankelijk is voor het grote publiek, heeft het Gewest er weer een troef bij die zijn aantrekkingskracht in binnen- en buitenland ongetwijfeld ten goede zal komen!”, aldus Brussels minister-president Rudi Vervoort.

“Door naast het Hortahuis, Hotel Solvay, het Cauchiehuis en binnenkort Hotel Hannon ook Hotel van Eetvelde open te stellen, hebben we er een nieuw paradepaardje bij in de strategie om Brussel via de art nouveau nog meer internationale uitstraling te geven. Dankzij de gecoördineerde inspanningen van het gewest en Beliris en de goede samenwerking met de eigenaars van het hoofdgebouw krijgen bezoekers uit de hele wereld de kans om dit Brusselse erfgoed te bewonderen. Ons nieuwe interpretatiecentrum van de art nouveau, LAB·AN, komt er ook terecht. Brussel is de ​ onbetwiste hoofdstad van de art nouveau. Bezoekers kunnen nu nog meer van ons buitengewoon erfgoed ontdekken. Het wordt onbetaalbare promotie voor ons gewest en de inwoners mogen er fier op zijn!”, verklaart Pascal Smet, Brussels staatssecretaris voor Erfgoed.

“Brussel ademt art nouveau. Deze kunststroming tekent sinds 1890 mee het imago van onze stad. Op het einde van de negentiende eeuw ontstaken Victor Horta en andere geniale architecten en kunstenaars een vuur van vernieuwing in de architectuur en de kunsten. Vandaag zijn in ons gewest meer dan 250 art-nouveaugebouwen deels of helemaal beschermd. Een uniek en ongeëvenaard patrimonium, waarvan tal van gebouwen open staan voor het publiek. Daar voegen we vandaag in dit speciale Art Nouveau-jaar het Hotel van Eetvelde aan toe, een parel waarvan we het schitterende glazen dak hebben laten restaureren.” zegt Sven Gatz, Brussels minister bevoegd voor het Imago van Brussel.

De opening van het Hotel van Eetvelde voor het publiek is een geweldige dag voor alle art nouveau-liefhebbers, en voor al wie deze kunststroming wil ontdekken in het hart van onze hoofdstad. Dit uitzonderlijke gebouw, dat alle bezoekers zal kunnen bekoren door zijn rijke erfgoed en architecturale kwaliteit, is nu voor iedereen toegankelijk. Ook de federale overheid heeft meegeschreven aan dit nieuwe Brusselse succesverhaal, want het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kon dit unieke herenhuis aankopen dankzij een financiering van 3,5 miljoen euro door Beliris. En zo draagt Beliris elke dag bij tot de uitstraling en promotie van onze hoofdstad, via financiering zoals voor het Hotel van Eetvelde, of als bouwheer van tientallen andere projecten.” aldus Karine Lalieux, federaal Minister bevoegd voor Beliris.

Nieuw toeristisch en museumaanbod 

In het kader van het Jaar van de Art Nouveau 2023 blijft het Brusselse Gewest erfgoed openstellen en deze architectuurstijl bij het grote publiek bekendmaken. De art nouveau is een grote toeristische troef. Bovendien geeft ze ons gewest internationale uitstraling. Na de openstelling van Hotel Solvay en het Cauchiehuis geeft met Hotel van Eetvelde een andere privépand voor het eerst zijn schatten prijs. Binnenkort is ook Hotel Hannon aan de beurt.

Uit de gesprekken tussen het Brusselse Gewest en Synergrid, de eigenaar van het gebouw, bleek dat ze dit buitengewone erfgoed allebei tot zijn recht wilden laten komen. Dat heeft geleid tot een overeenkomst om het voor het publiek open te stellen en om er het hele themajaar lang evenementen zoals seminaries, workshops en tentoonstellingen in te organiseren. Door de komende maanden en jaren diverse restauratie- en herwaarderingswerken van dit uitzonderlijke erfgoed te ondersteunen, hoopt het Brusselse Gewest succesvol te blijven samenwerken met de eigenaar, deze herenigde erfgoedsite te behouden en de opening voor het publiek te waarborgen.

Vanaf vandaag kan het publiek het gebouw elke zaterdag, zondag en maandag ontdekken via vrije bezoeken of rondleidingen. Tickets kunnen online (via visit.brussels) of ter plaatse worden gekocht.

De restauratie van een symbool, de glazen koepel:

Hotel van Eetvelde is een van de meest emblematische voorbeelden van de hoogstandjes van Victor Horta. Edmond van Eetvelde wilde een plaats waar hij enerzijds klanten kon ontvangen en anderzijds met zijn gezin kon wonen. Niet alleen de gevel is typisch art nouveau, maar het hoogtepunt van het bezoek is ongetwijfeld de monumentale glazen overkoepeling van de wintertuin. 

In het kader van dit themajaar en van de opening van het gebouw werd een restauratie van 5 maanden afgerond. Architecte Barbara Van der Wee en haar ploeg, specialisten van het werk van Victor Horta, brachten die tot een goed eind. Voor het werk aan de glazen overkapping stond het Gentse atelier Mestdagh in.

Bij deze complexe werken hoorden onder meer de restauratie van het ontvangstsalon, de volledige reiniging en restauratie van de glasramen, de herstelling van beschadigde structurele onderdelen, de binnenventilatie van de bel-etage en een optimalisering van de mechanismes waarmee de glazen koepel wordt onderhouden. Andere werken, zoals de restauratie van de eetzaal, maken deel uit van het subsidiedossier en moeten nog gebeuren.

Doordat het om een beschermd gebouw gaat, dat bovendien binnenkort als museum opengaat, heeft het Brusselse Gewest voor € 1.362.587,82 bijgedragen aan de restauratiewerken.

Een art-nouveau-interpretatiecentrum in het kantoor van Eetvelde, LAB·AN

Dankzij zijn strategische ligging is Hotel van Eetvelde uitstekend geschikt als infopunt over het Jaar van de Art Nouveau. Dit herenhuis is opgesplitst in twee delen. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kocht onlangs het rechtergedeelte aan om er een interpretatiecentrum van de art nouveau, het zogenaamde LAB·AN, in onder te brengen. Die ruimte zal ook verschillende activiteiten zoals conferenties en workshops aanbieden. Er zal ook een tentoonstelling zijn waar bezoekers de belangrijkste kenmerken van deze stroming en haar banden met de kolonisatie kunnen ontdekken. Dit centrum moet bovendien zowel als dialoogruimte met hedendaagse creatie dienen en als ruimte voor onderzoek en debat door onder andere de banden met de kolonisatie in vraag te stellen.

LAB·AN wordt beheerd door de vzw Patrimonium en Cultuur, die ook de Sint-Gorikshallen beheert.

Tot heeft het algemeen secretariaat van het Réseau Art Nouveau Network (RANN) zijn hoofdzetel in het voormalige kantoor van Eetvelde ingenomen. Ter herinnering: Brussel huisvest het internationale secretariaat van dit netwerk, dat de grote art-nouveausteden in de wereld verenigt: Wenen, Barcelona, Nancy, Boedapest, Riga, enz.

Via deze inhuldiging en opening voor het grote publiek begint Hotel van Eetvelde een nieuw hoofdstuk in zijn geschiedenis. In de loop van 2023 zullen tot slot de eerste studies voor de verwezenlijking van een erfgoedbeheerplan worden gelanceerd om de diverse toekomstige renovaties van het gebouw te plannen. De gevelrenovatie van het kantoor van Eetvelde, dat recent door het gewest werd aangekocht, wordt gepland en de studies voor de gevelverlichting worden binnenkort afgerond.

Historische context:

Victor Horta startte de werken aan dit herenhuis in 1895, toen de art nouveau nog in haar kinderschoenen stond. Het werd een van de mooiste realisaties van de architect. Zijn genialiteit komt tot uiting in de indeling van de volumes, de verspreiding van de lichtinval en de voor die tijd moderne technieken en materialen, met name voor de ventilatie van de ruimtes.

De opdrachtgever was Edmond van Eetvelde, diplomaat en adviseur van koning Leopold II. In 1885 werd hij benoemd tot algemeen administrateur van buitenlandse zaken van de Onafhankelijke Congostaat. Hij onderhandelde over de afbakening van de grenzen van het gebied met Frankrijk, Groot-Brittannië en Portugal. In 1897 hield hij toezicht op de koloniale tentoonstelling in Tervuren en kreeg hij van Leopold II de titel van baron.

In het interieur gebruikte Victor Horta materialen uit Congo en een aantal motieven die verwijzen naar de kolonie. In de hal worden de bezoekers verwelkomd door mozaïeken waar lianen doorheen lopen. Net als plantenstengels ondersteunen elegante colonetten de geaderde koepel waarvan de glas-in-loodramen gestileerde bladeren en bloemstengels afbeelden die het invallende daglicht kleuren. De eetkamer, versierd met sierlijke struiken, behield haar gewafelde muurbekleding in oker, groen en bruin waarop planten, olifanten en sterren zijn afgebeeld.

Na het overlijden van zijn echtgenote in 1919 deelde Edmond van Eetvelde zelf het pand op in twee gescheiden eigendommen en werd het kantoor, dat voordien met het Hotel was verbonden, gescheiden van het hoofdgedeelte.

Het kantoor van Eetvelde werd in 2020 te koop aangeboden en werd door het Bruselse Gewest aangekocht met de financiële middelen van Beliris (+/- 2 miljoen euro). Sinds medio juli 2022 is het Gewest (via de Grondregie) de officiële eigenaar.